۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com

ارزش یک زمین

ارزش یک زمین

ارزش یک زمین

جزئیات

چرایی و چگونگی عملیات والفجر۸ / به مناسبت سالگرد عملیات والفجر۸

19 بهمن 1399
اجتناب از جنگ در زمین مسلح، تجربه‌ای که در عملیات‌های رمضان و والفجر مقدماتی به دست آمده بود و انجام دو عملیات بزرگ ابتکاری خیبر و بدر در هورالهویزه، زمینه عملیات والفجر۸ را فراهم کرد. تسخیر منطقه مهم شبه جزیره فاو با تاکتیک عبور از رودخانه عریض و خروشان اروند هدفی بود که در طراحی عملیات والفجر۸ دنبال می‌شد. سپاه پاسداران پس از طراحی این عملیات، با سازماندهی و آموزش ۱۴۰ گردان نیرو، آن را فرماندهی و اجرا کرد. برای فریب دشمن و پشتیبانی از این عملیات، به‌طور همزمان دو عملیات محدود نیز در جزیره ام‌الرصاص و شلمچه با تلاش سپاه و ارتش به اجرا درآمد.
عملیات والفجر۸ در ساعت ۲۲ و ۱۰ دقیقه روز بیستم بهمن ۱۳۶۴ با رمز «یا فاطمه‌الزهرا(س)» در منطقه خسرو‌آباد تا راس‌البیشه آغاز شد. رزمندگان با عبور از اروندرود در منطقه فاو پیشروی کردند و پس از حدود ۱۱ شبانه روز درگیری بی‌وقفه و سنگین با قوای دشمن، این منطقه را به تصرف درآوردند. اهمیت منطقه برای دشمن چنان بود که بیش از ۷۰ روز به پاتک‌های سنگین خود ادامه داد به این امید که وجود اروند به عنوان مانع منطقه عملیاتی با عقبه، مقاومت رزمندگان را به تدریج تضعیف کند، اما چنین نشد. برعکس‌، ارتش عراق به علت پافشاری برای باز پس‌گیری فاو، تلفات بسیار سنگینی متحمل شد.
در این عملیات، نقش توپخانه در انهدام یگان‌های دشمن بارز بود. توپخانه ارتش و سپاه به‌طور مشترک در این افتخار سهیم بودند. ضمن آن که نیروی‌هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نقش تعیین‌کننده‌ای در پوشش هوایی منطقه و سرنگونی هواپیماهای دشمن داشت. در نتیجۀ این عملیات، ایران بر سواحل اروند، ساحل شمالی خورعبدالله و شبه جزیره فاو تسلط یافت و راه ورود عراق به خلیج فارس مسدود شد.
 
علت انتخاب منطقه
پس از عملیات بدر، در سطوح عالی جنگ پذیرفته شد که سپاه و ارتش ضمن پشتیبانی از یکدیگر، هرکدام به‌طور مستقل عملیاتی را طرح‌ریزی و اجرا کنند. منطقه عملیاتی جنوب در مسیر جاده آبادان به اروندکنار در ساحل شرقی و غربی اروندرود از ابتدای جنگ تقریبا مسکوت مانده بود و تنها آتشباری پراکنده از دو طرف در آن‌ منطقه اجرا می‌شد. عدم‌موفقیت کامل در منطقه شرق دجله برای دستیابی به محورهای منتهی به بصره برای تهدید و تصرف این شهر، نظر کارشناسان را به سمت استفاده از منطقه اروندکنار و شهر فاو جهت تهدید بصره از جنوب جلب کرد. با این حال، موانع بزرگی مانند رودخانه اروند با جزر و مدهای بسیار شدید و کمبود وسایل عبور از رودخانه و نیاز به عبور دادن حجم بالای تجهیزات از این رودخانه و احتمال وارد شدن تلفات و ضایعات سنگین، باعث شد تا پیدا شدن راهی مناسب برای اجرای عملیات، زمان قابل توجهی صرف شود.
 
موقعیت و محدوده جغرافیایی منطقه عملیاتی
منطقه عملیاتی والفجر۸ در جنوبی‌ترین قسمت خاک عراق در شمال خلیج فارس قرار دارد. آب از سه محور، این منطقه را فراگرفته است. رودخانه اروند در شرق، خورعبدالله در غرب و خلیج فارس در جنوب آن قرار دارد. ساحل شرقی و غربی رودخانه را نخلستان پوشانده و ساحل دو طرف به وسیله نهرهای متعددی به اروندرود متصل می‌شود. در سمت ایران، رودخانه بهمنشیر به موازات اروندرود به خلیج فارس منتهی می‌شود. در شمال این منطقه، شهرهای آبادان وخرمشهر و بصره قرار دارند. هم‌چنین در این منطقه، دریاچه کارخانه نمک وجود دارد که با داشتن سیل‌بندهای متعدد، مهم‌ترین عارضه غیرطبیعی به حساب می‌آید. در این محل، زمین به دلیل نمکزار بودن، باتلاقی است و امکان استفاده از ادوات زرهی به‌راحتی میسر نیست. زمین‌های دیگر این منطقه نیز شوره‌زار است که بر اثر بارش باران، شدیدا لغزنده شده و تردد وسایل نقلیه را با مشکل مواجه می‌کند. با این حال، موقعیت منطقه عملیاتی والفجر۸ از ویژگی‌هایی برخوردار بود که این عملیات را برای جمهوری اسلامی ایران ممکن می‌کرد.
مسئولان سپاه برای اجرای عملیات والفجر۸ به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی منطقه، وضعیت کلی دشمن، وجود رودخانه اروند و... مشکلات و معضلات عدیده‌ای پیش روی خود داشتند که در نهایت و با در نظر گرفتن عوامل و مولفه‌های مختلفی از جمله ارزش نظامی و سیاسی، زمین منطقه، بی‌سابقه بودن عملیات در عبور از رودخانه عریض و جزر و مد بالای آن، عدم‌هوشیاری دشمن و امکان پدافند و نگه‌داری منطقه، فاو را به مناطق عملیاتی دیگر ترجیح دادند.
 
محاسن و ارزش سیاسی و نظامی زمین منطقه عملیاتی
محاسن و ارزش سیاسی و نظامی زمین در منطقه عملیاتی فاو عبارت بودند از:
۱- تصرف شهر فاو و تاسیسات بندری آن.
۲- هم‌مرزی با کویت در شمال خلیج فارس.
۳- تهدید بندر ام‌القصر.
۴- انهدام یا تصرف سکوهای پرتاب موشک.
۵- تامین خورموسی و تردد کشتی‌ها به بندر امام خمینی(ره).
۶- تسلط بر اروندرود.
۷- بستن راه تردد شناورهای دشمن در خلیج فارس.
۸- انهدام سکوهای نفتی الامیه و البکر عراق در خلیج فارس.

نویسنده: زهره علی‌عسگری

مقاله ها مرتبط