منو
ثبت نام ورود
ثبت نام ورود
۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com
  1. صفحه نخست
  2. مقالات اختصاصی
  3. فاطمه دیگر...

فاطمه دیگر...

فاطمه دیگر...

فاطمه دیگر...

جزئیات

روایتی از فاطمه ثناخوان؛ جوان‌ترین غسال جهادی

16 شهریور 1399
ظرف غذا را کشیدم جلو و شروع کردم به خوردن. مامان ماکارونی درست کرده بود. همان مدلی که دوست داشتم؛ پر از قارچ و فلفل و سس. توی اینستاگرام می‌چرخیدم و رشته‌های بلند ماکارونی را توی دهان می‌گذاشتم. استوری‌ها یکی‌یکی رد می‌شدند. من هیچ ‌وقت میانه خوبی با استوری نداشتم و بی‌خیال نگاهی به‌شان می‌انداختم، اما یکهو آن وسط چشمم خورد به یک آگهی و رویش ماندم: دعوت‌نامه کار تیمم و تغسیل اموات کرونایی! برای کسب اطلاعات بیش‌تر با خانم... به شماره... تماس بگیرید. نمی‌دانم چه باعث شد گوشی را بردارم و به آن شماره پیام بدهم.
چند وقت پیش یک فیلم دیده بودم درباره دختری که غسال بود و همین کار را می‌کرد. برایم جالب بود. دلم می‌خواست من هم تجربه‌اش کنم. بعدِ همان فیلم به مامان که گفتم، کلی به آرزوی بچگانه‌ام خندید و گفت «فاطمه! شرط می‌بندم اولین مرده‌ای رو که ببینی، پا می‌ذاری به فرار!» شاید حق با مامان بود، اما من دلم می‌خواست خودم را امتحان کنم.
روایت جوان ترین غسال جهادینزدیک ساعت ۱۱ شب بود که از آن شماره تماس گرفتند. خانم مسئول بود. گفت روز اول عید، ساعت ۱۰ صبح برای جلسه آشنایی بروم بیمارستان امام‌خمینی(ره). یک‌آن ترس به جانم افتاد. من قبل از این، حتی توی مراسم تشییع جنازه هم شرکت نکرده بودم، اما حالا می‌خواستم بروم لابه‌لای جنازه‌ها. با خودم گفتم فقط همین یک جلسه را شرکت می‌کنم و اگر از پسش بر‌آمدم، کنار بچه­های جهادی می­مانم. سال که تحویل شد به بهانه‌ای از خانه زدم بیرون و رفتم طرف بیمارستان.
جلوی در شلوغ بود. هیجان‌زده از نگهبانی، آدرس نمازخانه بیمارستان را پرسیدم. پیرمرد زل زد توی چشم‌هایم.
- اون‌جا نزدیک بخش کرونایی‌هاست. خطرناکه دخترجان! برو یه جای دیگه نماز بخون.
دهانم را بردم نزدیک گوشش و گفتم «برای جلسه تیمم همون اموات کرونایی اومدم.» سر تا پایم را برانداز کرد و با همان بهتی که توی صورتش دویده بود، نمازخانه را نشان داد. سرم را انداختم پایین و راهم را گرفتم و از جمعیت مضطرب و منتظری که کنار در صف بسته بودند دور شدم.
***
آموزش‌مان حدود یک ساعت طول کشید. همه کارهایی را که باید می‌کردیم، مو به ‌مو برای‌مان گفتند. این که اگر خانمی به‌خاطر کرونا فوت کرد، نوبت ما می‌شود که برویم و سنگ‌های مرمر کوچکی را که برای تیمم به‌مان داده بودند ببریم کنارش و بگذاریم روی شکمش، بعد دست‌هایش را بگیریم و بگذاریم روی سنگ و بعد هم دست‌ها را بکشیم روی صورتش. آخر سر هم خودمان با دست‌های خودمان، باز صورتش را تیمم کنیم. باید سه‌بار تیمم می‌کرد.
از شنیدن کاری که باید می‌کردیم ‌ترسیدم. نمی‌دانستم اگر یکی از آن فوتی‌ها را ببینم چه حالی می‌شوم. شاید به قول مامان، پا می‌‌گذاشتم به فرار. به خودم دلگرمی دادم و تصمیم گرفتم بمانم. حالا که تا این‌جا آمده بودم به امتحانش می‌ارزید.
زنگ زدم به مامان و گفتم کاری برایم پیش آمده. خیلی پاپیچم نشد. اولین‌بار نبود که می‌آمدم بیرون از خانه. گاهی با همکلاسی‌هایم می‌رفتیم امامزاده یا کتابخانه. مامان همان اول، اجازه‌ام را از بابا گرفته بود. هرچند بعید بود اجازه بدهد بیایم هم‌چنین جایی.
اتاق اسکانِ بیمارستان حاضر نبود. باید می‌رفتیم بیمارستان بهارلو. لباس‌های مخصوص به‌مان دادند. دستکش و ماسک و گان سفیدی که سرتاپای‌مان را می‌پوشاند و قیافه‌مان را شبیه پرستارها می‌کرد. مطمئن نبودم این لباس و دستکش زورش به این ویروس برسد و راه انتقالش را سد کند، اما هرچه بود همین بود. خود دکترها و پرستارها هم چیزی بیش‌تر از این نداشتند. لابد کافی بود.
چند ساعتی منتظر بودیم. توی اتاق، هر کس از چیزی حرف می‌زد. یکی هول کرده بود و فشارش افتاده بود. من هم دست ‌کمی از او نداشتم، اما این تجربه آن‌قدر برایم جالب و غیرمنتظره بود که ترسم را به روی خودم نمی‌آوردم تا عذرم را نخواهند. من از همه کوچک‌تر بودم و فقط ۱۷ سال داشتم. یک بهانه کافی بود تا بی ‌آن ‌که بتوانم چیزی ببینم، ردم کنند بروم. هرچند صورتم داد می‌زد که چقدر از آن‌چه در انتظارم است خوف دارم. خداخدا می‌کردم هیچ بیماری فوت نکند و کارش به ما نیفتد. آن روز به خیر گذشت و من با همان حالی که داشتم، برگشتم خانه و منتظر فردا شدم.
***
فردا توی اتاق اسکان جمع شدیم. یکی از خانم‌ها طلبه بود و برای‌مان احکام و نحوه درست تیمم دادن را چندباره ‌گفت. رفتم کنارش و پرسیدم «ببخشید! برای این کار، رضایت والدین هم لازمه؟» سرش را به طرفم چرخاند و جوابم را داد. این‌ که تیمم و تغسیل اموات، واجب کفایی است و بنا به نظر برخی مراجع برای این امور، رضایت شرط نیست و البته چه بهتر که پدر و مادر راضی باشند.
همین که فهمیدم لازم نیست ازشان اجازه‌ بگیرم، نفس راحتی کشیدم. من حتما به‌شان می‌گفتم، اما نه حالا. بابا از آن آدم‌ها بود که باید توی عمل انجام شده می‌گذاشتی‌اش و بعد از آن، حتما رضایت می‌داد. مامان هم که روی حرف بابا حرف نمی‌زد.
توی همین خیال‌ها بودم که صدای‌مان زدند. پیرزنی که توی بخش بستری بود، حالش بد شده بود و رفته بود توی کما و نتوانسته بودند برش گردانند و تمام کرده بود. سنگ مرمر را برداشتیم و رفتیم طرف اتاق. توی اتاق پر از تخت بود. پردۀ کنار تخت پیرزن را کنار زدیم. بی هیچ حرکتی روی تخت، دراز به دراز افتاده بود. نگاهی به صورتش انداختم. پر از چین و چروک بود. شاید خیلی درد کشیده بود که گوشه چشم‌هایش آن‌طور جمع شده بود. دیدن صورتش توی آن حالت مرا می‌ترساند، اما چیزی نمی‌گذاشت از اتاق بروم بیرون. بقیه بهت‌زده فقط نگاهش می‌کردند. خودم را جمع‌وجور کردم و گفتم «من انجامش می‌دم!»
نمی‌دانم چه نیرویی مرا وادار به آن کار ‌می‌کرد. بی ‌آن ‌که بترسم، سنگ را گذاشتم روی شکمش و دست‌هایش را بلند کردم و شروع کردم به انجام همان کاری که آموزشش را دیده بودم. بقیه با تعجب نگاهم می‌کردند، اما بعد از چند لحظه، آن‌ها هم آمدند کنارم. برای خودم هم عجیب بود. انگار فاطمۀ دیگری بود که این کارها را می‌کرد. دست‌های پیرزن به قدری سنگین بود که یک‌تنه سختم بود بلندش کنم. یکی از بچه‌ها آمد کمکم. چسب‌های سرُم روی دستش را کندیم. همزمان دست‌هایش را بلند کردیم و کشیدیم روی سنگ و بعد هم بقیه تیممش را انجام دادیم. حواس‌مان به همدیگر بود که مبادا چیزی را اشتباه انجام بدهیم. چشم امید آن پیرزن به ما دوتا بود و بزرگ‌ترین کاری که می‌توانستیم برایش انجام بدهیم همین بود.
روایت جوان ترین غسال جهادیکارمان که تمام شد، پیرزن را گذاشتند توی یک کاور سیاه تا منتقلش کنند برای دفن. قبل از آن که زیپ کاور را بکشند نگاه دیگری به صورتش انداختم. معصوم و مهربان به خواب رفته بود. چهره‌اش شبیه مادربزرگی بود که انگار هر شب برای نوه‌هایش قصه می‌گفته و آن‌ها از سر و کولش بالا می‌رفته‌اند. نمی‌خواستم فکرش را بکنم که الان همان نوه‌ها چه حالی دارند. شاید هم بی‌کس‌ و کار بود و توی این دنیا حتی یک غم‌خوار هم نداشت. جای هیچ زخمی روی صورتش نبود، اما پرستار می‌گفت ریه‌اش درب‌وداغون شده. از این که این‌طور بی‌صدا و مظلوم می‌رفت، دلم برایش ‌سوخت.
***
نزدیک دو هفته از قول و قراری که با خودم گذاشته بودم می‌گذشت. من قرار بود فقط برای دیدن و تجربه کردن بیایم این‌جا، اما انگار چیزی نمی‌گذاشت بروم. موضوع را کم‌کم به مامان گفتم. اولش نگران شد و کلی از خطرات و احتمالات پرسید، اما وقتی فهمید نزدیک دو هفته ‌است که مشغولم، رفت توی فکر. بعد پیشانی‌ام را بوسید و گفت «به‌ات افتخار می‌کنم عزیزم.» فکرش را هم نمی‌کردم که چنین برخوردی از مامان ببینم. جسارت پیدا کرده بودم.
 ۱۶ فروردین بود که به همان خانم مسئول گفتم «می‌خوام برم برای تغسیل.» مرا خوب می‌شناخت. می‌دانست بی‌خودی نمی‌گویم و توانش را دارم، اما از روی وظیفه یا دلسوزی گفت «فاطمه‌جان! اون کار خیلی با تیمم فرق داره. واقعا می‌خوای بری؟!»
واقعا می‌خواستم بروم. برای من فرقی نداشت. اموات همین اموات بودند و بیماری همین بیماری، فقط جایم عوض می‌شد و موادی که باید مصرف می‌کردم.
قرار شد فردای همان روز با مائده و یکی ‌دوتای دیگر که با هم دوست شده بودیم برویم بهشت‌زهرا. من دیر رسیدم و آموزش‌های تئوری را از دست دادم. برای‌مان جلسه بازدید از غسالخانه گذاشتند. قبلا هم آمده بودم بهشت‌زهرا، اما از وجود چنین جایی بی‌خبر بودم. جمعیت به ردیف ایستاده بودند تا عزیزان‌شان را که نوبت به نوبت می‌شویند و کفن می‌کنند و برای‌شان نماز می‌خوانند، تحویل بگیرند و ببرند برای دفن.
ما باید توی سالن اضطراری کار می‌کردیم، اما رفتیم توی سالن بزرگ و اصلی غسالخانه تا با کار آشنا بشویم. روی هرکدام از سنگ‌ها یک جنازه گذاشته بودند و غسال‌ها و کمک‌‌غسال‌ها مشغول شست‌وشو بودند.
به محض رسیدن ما یک کاور مشکی گذاشتند روی یکی از سنگ‌ها. همین که زیپ را پایین کشیدند بوی خون زد توی دماغم. بدن دخترکی برای کالبد شکافی از زیر گردن شکافته شده بود و دوباره بخیه خورده بود. از لابه‌لای تک‌تک بخیه‌ها خون زده بود بیرون. همۀ کاور را خون برداشته بود. صدای گریۀ چندتا از بچه‌ها بلند شد. دلم به هم ‌خورد. نزدیک بود بالا بیاورم. سرگیجه گرفتم. مائده حالم را فهمید. پیشنهاد کرد کمی روی صندلی بنشینم تا حالم جا بیاید. رفتم و روی یکی از صندلی‌های آهنی نشستم. چندتا پارچه گلوله شدۀ سفید روی صندلی بود. کیفم را گذاشتم کنارشان. بوی عجیبی از پارچه‌ها می‌آمد. از خانمی که متصدی غسالخانه بود پرسیدم «این چیه؟»
- پای اون بنده خداست!
و اشاره کرد به یکی از سنگ‌ها. زن میانسالی روی آن سنگ بود. مرض قند داشت و پایش از زیر زانو قطع شده بود. آن پا درست روی صندلی، کنار من بود. چشمم سیاهی رفت. سالن به آن بزرگی دور سرم ‌چرخید. چشم‌هایم می‌خواست از حدقه بزند بیرون. نمی‌توانستم بیش‌تر از آن بمانم. کیفم را برداشتم و دویدم بیرون. مائده پشت سرم آمد. رنگ او پریده بود. زدم زیر گریه و گفتم «من، این‌جابمون نیستم.»
مائده دلداری‌ام داد و گفت مثل بقیه داوطلب‌ها آزادم که بروم. خودش می‌خواست بیش‌تر بماند و کارهای سبک را انجام بدهد. برای رفتن این پا و آن پا می‌کردم. حق با مائده بود. ما قرار نبود توی آن سالن کار کنیم و با آن جنازه‌های تصادفی یا شکافته‌‌شده سر و کار داشته باشیم. سهم ما همان کرونایی‌هایی بودند که آرام و بی‌آزار، غزل خداحافظی را خوانده بودند. خوب که فکر کردم، دلم نیامد تنهای‌شان بگذارم. برگشتم کنار بچه‌ها. چندتایی‌شان انصراف دادند و رفتند. شاید همان اول بسم‌الله، دیدن آن پیکرها بچه‌ها را الک کرده بود. رفتم پیش مائده. پیشبند و چکمه و دستکشم را پوشیدم و شروع کردم به کفن کردن کرونایی‌ها. ما پارچه‌های سفید و تمیز را دورتادور جنازه‌ها می‌کشیدیم، روی کفن‌ها عبارت‌هایی آرامش‌بخش مثل هوالباقی یا سلام بر ائمه می‌نوشتیم که همراه اموات باشد و روی‌شان کافور می‌ریختیم و اسم‌ها را به دقت روی‌شان می‌زدیم و آماده‌شان می‌کردیم برای خانۀ آخر.
یکی از دخترها که چند روزی قبل از ما مشغول شده بود مجهز آمده بود. اسپیکر را روشن کرد و برای‌مان مداحی گذاشت تا حال‌مان جا بیاید. صدای نوحه‌خوان توی سالن می‌پیچید. حس می‌کردم کار بزرگی را انجام می‌دهم. کاری که در توان هر کسی نیست. انگار جان گرفته بودم.
9 شب بود که کارمان تمام شد. همه سالن‌ها خالی بود و به‌خاطر شرایط اضطراریِ پیش ­آمده، فقط گروه ما مانده بود. شیفت‌مان تمام شده بود و باید غسالخانه را تحویل شیفت بعدی می­دادیم. قرار بود مائده و شوهرش برسانندم خانه. همین که از غسالخانه آمدیم بیرون و چشمم به قبرستان ساکت و خاموش افتاد، نفسم بند آمد. نمی‌توانستم قدم از قدم بردارم. با خودم فکر کردم این وقت شب، واقعا ما این‌جا چه می‌کنیم؟!
***
فردایش با آن که خوب استراحت نکرده بودم، اما صبح علی‌الطلوع صبحانه خورده نخورده، راهی شدم طرف بهشت‌زهرا. اموات بیش‌تر شده بودند و جنازه‌ها یکی‌یکی می‌رسیدند. باید کارهای‌شان را زود انجام می‌دادیم و می‌‌فرستادیم‌شان برای دفن. جنازه‌ها سنگین بودند و نمی‌توانستیم از روی سنگ شست‌وشو برشان داریم و بگذاریم‌شان روی سنگی که برای کفن کردن در نظر گرفته شده بود. فکرهای‌مان را به کار انداختیم. چند نفری یک جنازه را می‌گذاشتیم روی برانکارد و همان‌جا کفنش می‌کردیم. این‌طوری، هم یک مرحله توی کار صرفه‌جویی می‌شد، هم زحمت کم‌تری می‌کشیدیم.
غسال‌های قدیمی و کارکشته سالن تطهیر عروجیان به‌مان سر می‌‌زدند و کلی تشویق‌مان می‌کردند. گاهی پا به‌ پای روضه‌ها و مداحی‌هایی که می‌گذاشتیم گریه می‌کردند که بار دل‌شان را سبک کرده باشند. حالی که توی آن فضا داشتم شبیه همان حالی بود که توی زیارتگاه‌ها و امامزاده‌هایی که گاهی با دوستانم می‌رفتیم، می‌آمد سراغم. دلم برای امامزاده حسن(ع) پر می‌کشید. چند هفته‌ای می‌شد که درش را به روی زایرها بسته بودند. اگر این‌جا را پیدا نمی‌کردم، نمی‌دانم چه باید می‌کردم.
***
روایت جوان ترین غسال جهادیمدتی از کارم گذشته بود و همه فامیل و دوستانم از کارم سر درآورده بودند. بابا مخالفتی نمی‌کرد، اما حرف و حدیث مردم شروع شد. وقتی یکی به‌ام می‌گفت «مرده‌شور!» مامان کلی حرص می‌‌خورد، اما به من برنمی‌خورد. توی این مدت چیزهایی دیده بودم که این حرف‌ها از چشمم افتاده بود. وقتی یک نفر از هیکلش حرف می‌زد یا به‌خاطر مال دنیا ناراحت می‌شد، تعجب می‌کردم. من هر روز آخر خط را می‌دیدم و جسم و زیبایی‌ آن برایم بی‌معنی شده بود. به خودم گفتم من که این اسم را یدک می‌کشم، پس چرا اصل کار را انجامش ندهم؟
شیفت بعدی رفتم سراغ شست‌وشو و شدم کمک‌غسال. غسال ذکرهای مخصوص را می‌گفت و آب را کم‌کم روی سر اموات می‌ریخت و من پا به‌ پایش سر و صورت و بدن مرده را می‌شستم. دور سنگ شست‌وشو، چهار پنج نفر بودیم. جز غسال که آب می‌ریخت، بقیه افراد موانع روی پوست را برطرف می‌کردند یا جنازه‌ها را می‌شستند.
یکی از فوتی‌ها هم‌سن و سال خودم بود. روی دستش یک خالکوبی نقش بسته بود و ناخن‌های کاشته‌شده‌اش را تازه لاک زده بود. همه‌شان باید برداشته می‌شدند. چند نفر از کمک‌غسال‌ها انگار که دیدن این چیزها برای‌شان عادی شده باشد، می‌افتادند به جان جنازه‌ها و تندتند هرچه را روی دست و بدن‌ها بود پاک می‌کردند. دلم ریش می‌شد. اجازه گرفتم تا کارهای آن دختر را من بکنم. آرام‌آرام ناخن‌هایش را جدا کردم و هرچه از رد لاک روی انگشت‌هایش مانده بود را با استون محو کردم. شک نداشتم اگر آن دختر خودش زنده بود نمی‌گذاشت کسی آن‌ها را پاک کند، اما حالا حتی نمی‌توانست دستش را از توی دستم بیرون بکشد. دیدن ضعف آدم‌هایی که با امید به روزهای نیامده، کلی برای خودشان نقشه کشیده‌ بودند و هرچه خواسته‌ بودند با تن و بدن‌شان کرده‌ بودند، دل‌نازکم کرده بود. کسی چه می‌دانست، شاید من هم می‌توانستم جای آن دختر باشم.
***
توی گروه‌مان همه‌جور آدمی بود. نویسنده و مستندساز و طلبه و پولدار و بی‌پول، اما همه‌مان را یک چیز مشترک دور هم جمع کرده بود. نزدیک به چهار ماه می‌شد که با آن جنازه‌ها زندگی می‌کردیم. آن‌ها شده بودند شبیه بخشی از خانواده‌مان و سالن اضطراری غسالخانه هم مثل خانه‌مان. برای بیش‌تر کرونایی‌هایی که فوت شده بودند عزاداری می‌کردیم، زیارت عاشورا می‌خواندیم، به جای بچه‌ها و خانواده‌شان که نتوانسته بودند توی آخرین روزهای عمرشان کنارشان بمانند برای‌شان دلسوزی می‌کردیم و هوای دل همدیگر را هم داشتیم. تازه به هم عادت کرده بودیم که آمار فوتی‌ها کم‌تر شد و مرخص‌مان کردند. خوشحال بودیم که آن بخشِ غسالخانه از مرده‌ خالی می‌شود، اما دل‌مان برای ندیدن همدیگر تنگ می‌شد.
خستگی چهار ماه توی تنم بود. هوای زیارت کرده بودم. با بچه‌ها کلی نقشه ریخته بودیم که بعد از تمام شدن کارهای‌مان برویم مشهد و استخوان سبک کنیم. چند هفته‌ای بود که چمدان‌ها را بسته بودیم و منتظر بلیت‌ها بودیم که همان خانم مسئول تماس گرفت. موج دوم کرونا آمده بود و آمار فوتی‌ها دوباره رفته بود بالا. سالن اضطراری غسالخانه راه افتاده بود. باید برمی‌گشتیم سر شیفت‌های‌مان.
دلم برای دیدن صورت بچه‌ها، پوشیدن آن چکمه‌های بزرگ و سنگین، ذکرهایی که روی کفن‌ها می‌نوشتیم، حتی بوی تند کافور تنگ شده بود. به مامان که گفتم، نگرانی‌اش شروع شد، اما از ته دل دعایم کرد. دل توی دلم نبود برای رفتن به بهشت‌زهرا، اما راستش از خدا می‌خواستم هیچ جنازه‌ای توی آن سالن، منتظر ما نباشد.
 
نویسنده: زینب پاشاپور

مقاله ها مرتبط

و اینک ۲۰۰
و اینک ۲۰۰

گفت‌وگوی صمیمانه با ماهنامه فکه به مناسبت چاپ شماره دویستم‌اش

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
فکه و فکه‌ای‌ها
فکه و فکه‌ای‌ها

بررسی جغرافیا و تاریخ منطقه فکه در طول هشت سال دفاع مقدس

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
طبع جنگ
طبع جنگ

مطبوعات و دفاع مقدس/ به مناسبت انتشار شماره دویست‌ام فکه، مستمرترین نشریه دفاع مقدس

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
خاطره‌بازی
خاطره‌بازی

شماره‌های منتخب فکه در یک نگاه

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
شهید، پدر دو شهید
شهید، پدر دو شهید

یادی از شهیدان واحدی به مناسبت ۲۷ دی سالروز شهادت اعضای فداییان اسلام

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
عشایر و مبارزه با پهلوی‌ها
عشایر و مبارزه با پهلوی‌ها

بررسی مبارزات عشایر ایران و نقش‌آفرینی آن‌ها در حمایت از نهضت امام خمینی(ره) به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
مجلس در رأس امور
مجلس در رأس امور

بررسی اهمیت حضور پرشور در انتخابات پیش رو

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سلاح یا قلم؟
سلاح یا قلم؟

شهید دکتر سیدجواد صباغ به روایت خادمین شهدا- فدک

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
پاسدار امنیت
پاسدار امنیت

پرونده ویژه پاسدار مدافع امنیت شهید مرتضی ابراهیمی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
شهادت دور نیست
شهادت دور نیست

گفت‌وگو با مادر پاسدار مدافع امنیت شهید مرتضی ابراهیمی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
می‌توانی قاسم شوی
می‌توانی قاسم شوی

بررسی اجمالی سبک زندگی سپهبد شهید حاج‌قاسم سلیمانی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
خار چشم دشمنان
خار چشم دشمنان

نگاهی به مواضع سیاست خارجی شهید سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
کابوس آمریکا
کابوس آمریکا

بازتاب شهادت سردار قاسم سلیمانی در رسانه‌های غربی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
خاتم سليمانی
خاتم سليمانی

کنکاشی در دنیای بعد از حاج‌قاسم

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
عطش عشق
عطش عشق

گفت‌وگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی شیرازی نماینده ولی‌فقیه در نیروی قدس

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
خون یک سرباز
خون یک سرباز

گفت‌وگو با سردار مهدی ایرانمنش مشاور و مسئول دفتر سردار شهید قاسم سلیمانی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
بابا آمد
بابا آمد

گفت‌وگو با نعیمه و نفیسه پورجعفری

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
همیشه ابری
همیشه ابری

گفت‌وگو با خانواده شهید شهروز مظفری‌نیا

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
یک تا چهل
یک تا چهل

گفت‌وگو با خانواده شهیدان جواد و هادی طارمی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
همراه من باش
همراه من باش

گفت‌وگو با پدر و مادر شهید وحید زمانی‌نیا

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سادات لشکر فاطمیون
سادات لشکر فاطمیون

پرونده ویژه شهیدان مدافع حرم، سیدمجتبی و سیداسماعیل حسینی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
تنهای‌مان نگذار
تنهای‌مان نگذار

گفت‌و‌گو با ثریا هاشمی همسر شهید مدافع‌ حرم سیدمجتبی حسینی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
کرونا کاوی
کرونا کاوی

مروری گذرا بر چند موضوع پیرامون بیماری کرونا

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سردار آتش
سردار آتش

اشاره پرونده ویژه موسس و فرمانده توپخانه سپاه، سردار شهید حسن شفیع‌زاده

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
رفيق من
رفيق من

گفت‌وگو با سرلشكر پاسدار سیدیحیی رحیم‌صفوی درباره شهيد حسن شفيع‌زاده

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
یک نفر از ۴۰ نفر
یک نفر از ۴۰ نفر

سردار شهید حسن شفیع‌زاده به روایت سردار محمدجعفر اسدی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
فرمانده توپخانه سپاه
فرمانده توپخانه سپاه

سردار شهید حسن شفیع‌زاده به روایت سردار شهید غلامرضا یزدانی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
دستی به انقلاب
دستی به انقلاب

خاطراتی از ناصر برپور همرزم شهيد حسن شفيع‌زاده

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
فرمانده
فرمانده

چهار خاطره کوتاه از سردار شهید حسن شفیع‌زاده به روایت سردار محمود چهارباغی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
در ميانه ميدان
در ميانه ميدان

برشی کوتاه از خاطرات سردار شهید حاج‌حسن شفیع‌زاده

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
عارف
عارف

معرفی نوجوان شهيد محمودرضا استادنظری

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
قاصدی برای نور
قاصدی برای نور

مروری بر اهمیت حضور فعال در فضا به بهانه پرتاب ماهواره نظامی نور توسط سپاه

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
آقای اصغر
آقای اصغر

پرونده ویژه شهید مدافع ‌حرم سردار اصغر پاشاپور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
كنار حاج‌قاسم
كنار حاج‌قاسم

مصاحبه با پدر و مادر شهید اصغر پاشاپور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
قصه اصغر
قصه اصغر

گفت‌وگو با حبیب صادقی درباره شهید مدافع حرم اصغر پاشاپور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
توزيع فرهنگ
توزيع فرهنگ

بررسی مختصر نحوه چاپ و پخش رساله عملیه و آثار امام در دوران خفقان پهلوی به مناسبت ۱۵ خرداد سالروز قیام و شروع نهضت امام خمینی(ره)

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
کو برادرهای من؟
کو برادرهای من؟

مروری بر زندگی شهیدان حسن، محمدرضا و مرتضی کارور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
ماندگاران سوریه
ماندگاران سوریه

گفت‌و‌گو با صقر صبوح درباره شهید اصغر پاشاپور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
رفیق‌ترین برادر
رفیق‌ترین برادر

گفت‌وگو با حمید پاشاپور برادر شهید مدافع حرم اصغر پاشاپور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
می‌خوام برم جنگ!
می‌خوام برم جنگ!

برشی كوتاه از خاطرات رزمنده جانباز علی آژیر

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
شهید بی‌شاهد
شهید بی‌شاهد

روایت‌هایی از نحوه شهادت سردار علی هاشمی/ به مناسبت ۴ تیر، سالروز شهادت شهید هاشمی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
این مرد پاک
این مرد پاک

یادی از دکتر سیدرضا پاک‌نژاد از شهدای حادثه انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
صندلی‌های داغ
صندلی‌های داغ

شرحی بر وظایف مجلس یازدهم با تکیه بر کلام رهبر معظم انقلاب

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
خستگی‌ناپذیر
خستگی‌ناپذیر

نگاهی به کارنامه رزمی سردار ذاکر حیدری

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
دریاچه ماهی
دریاچه ماهی

زندگی شهید مصطفی نمازی‌فرد به روایت خادمین شهدا- فدک

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
شیرمرد بختیاری
شیرمرد بختیاری

اشاره پرونده ویژه شهید مدافع حرم مهدی نظری

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سرباز ولایت
سرباز ولایت

وصیت‌نامه شهید مدافع حرم سروان پاسدار مهدی نظری

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
از سرِ نو...
از سرِ نو...

مصاحبه خادمین شهدا- فدک با آزاده سرافراز علی بیگلری

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سندی برای پیشرفت
سندی برای پیشرفت

نگاهی اجمالی به برنامه همکاری‌های ایران و چین و بازتاب آن در رسانه‌ها

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
حضوری همیشگی
حضوری همیشگی

مصاحبه با همسر شهید جان‌محمد علیپور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
مرد روزهای سخت
مرد روزهای سخت

گفت‌وگو با سردار محمود معین‌پور همرزم شهید جان‌محمد علیپور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
جنگی که گنج شد
جنگی که گنج شد

برای چهلمین سالگرد شروع دفاع مقدس / یادداشت

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سازش با شیطان
سازش با شیطان

نگاهی به عادی‌سازی روابط امارات و بحرین با رژیم صهیونیستی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
نورِ خرمشهر
نورِ خرمشهر

گذری بر زندگی شهید غلامرضا صادق‌زاده‌قمصری

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
چهل سال گمنامی
چهل سال گمنامی

اشاره پرونده ویژه شهید حجت‌الاسلام ولی‌الله سلیمانی‌فرد

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
طلبه امام زمان(عج)
طلبه امام زمان(عج)

برشی کوتاه از خاطرات شهید ولی‌الله سلیمانی از زبان خانواده

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
بی‌نشان
بی‌نشان

گفت‌و‌گو با حجت‌الاسلام روح‌الله سلیمانی‌فرد

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
جدال یانکی‌ها
جدال یانکی‌ها

بررسی اجمالی انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
زیر این خیمه
زیر این خیمه

اشاره پرونده ویژه حجت‌الاسلام و المسلمین شهید محمد کیهانی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
روزمان مبارک
روزمان مبارک

یادداشت/ به مناسبت هفته بسیج

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
بسیج جهانی شد
بسیج جهانی شد

نگاهی به صدور اندیشه و فرهنگ بسیجی به کشورهای دیگر

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
مقاوم مظلوم
مقاوم مظلوم

نگاهی به بمباران اندیمشک در چهارم آذر سال ۱۳۶۵

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
فرمانده سپیدپوش
فرمانده سپیدپوش

اشاره پرونده ویژه شهید سلامت دکتر محمد زارع

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
توافق در ساعت صفر
توافق در ساعت صفر

یادداشت / به مناسبت شعرخوانی اخیر اردوغان درباره رود ارس

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
ارزش یک زمین
ارزش یک زمین

چرایی و چگونگی عملیات والفجر۸ / به مناسبت سالگرد عملیات والفجر۸

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
نفوذ
نفوذ

گفت‌وگو با جانباز اسم رحیم مرادیان از رزمنده‌های تیپ۱۰ سیدالشهدا(ع) در عملیات والفجر۸ / به مناسبت سالگرد عملیات والفجر۸

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
صحبت از خداست
صحبت از خداست

برشی کوتاه از زندگی و مبارزات سردار شهید جعفر جنگروی جانشین تیپ۱۰ سیدالشهدا(ع) / به مناسبت ۲۷ بهمن سالروز شهادت شهید جنگروی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
همیشه پای کار
همیشه پای کار

یادی از شهید حسن احسانی‌نژاد رئیس ستاد تیپ۱۰ سیدالشهدا(ع)/ به مناسبت ۲۷ بهمن، سالروز شهادت شهید احسانی‌نژاد

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
رزمنده‌ای با لباس سپید
رزمنده‌ای با لباس سپید

مصاحبه با فرزند شهید ‌احمد داستانی اولین شهید سلامت در تهران به روایت خادمین شهدا- فدک/ به مناسبت روز پدر

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
یار همیشگی من
یار همیشگی من

گفت‌‌وگو با سرورسادات اسدالهی‌نژاد همسر شهید مدافع حرم احمد مجدی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سانسور شاهنامه
سانسور شاهنامه

بررسی تحریف شخصیت فردوسی و اثر ارزشمند او در دوره پهلوی اول/ به مناسبت ۲۵ اردیبهشت، روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
کاظم ابوعلی که بود؟
کاظم ابوعلی که بود؟

یادی از نماینده شهید اهل قلم، حجت‌الاسلام سیدمحمدکاظم دانش/ به مناسبت ۱۴ تیر، روز قلم

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
حاج‌قربان
حاج‌قربان

پرونده ویژه شهید مدافع حرم سردار علی‌محمد قربانی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
پسرهایی شبیه هم
پسرهایی شبیه هم

گفت‌و‌گو با مرضیه خسروی، فعال جهادی و مادر شهید مدافع سلامت مصطفی علی‌دادی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
چرخندگی
چرخندگی

به مناسبت ۲۳ تیر، روز گفت‌وگو و تعامل سازنده با جهان

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
همراه
همراه

گفت‌وگو با ناصر اسکندری، همرزم سردار شهید علی‌محمدقربانی در دوران دفاع مقدس

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
حبیب حرم
حبیب حرم

پرونده ویژه شهید مدافع ‌حرم حبیب رحیمی‌منش

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
پزشک مردم
پزشک مردم

پرونده ویژه پزشک جهادگر مرحوم دکتر شیرمرد میرعالی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
شیرمرد
شیرمرد

گفت‌وگو با فرزند پزشک جهادگر سیدشیرمرد میرعالی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
اتباع آشنا
اتباع آشنا

نگاهی به شخصیت و سیره اخلاقی شهید محمدجعفر حسینی در گفت‌وگویی کوتاه با حاج‌حسین یکتا

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
در آرزوی آرامش
در آرزوی آرامش

نگاهی اجمالی به تحولات افغانستان و شکست اخیر آمریکا در این کشور

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
تبیین، جهاد است
تبیین، جهاد است

حاشیه‌ای بر سخنان حضرت‌آقا در پایان مراسم اربعین ۱۴۰۰

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
شهر سقوط نخواهد کرد
شهر سقوط نخواهد کرد

برشی از خاطرات رزمنده جبار سواری از مقاومت سوسنگرد/ به مناسبت ۲۶ آبان، سالروز آزادسازی سوسنگرد

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
قصه پریشانی
قصه پریشانی

گفت‌وگو با همسر شهید مدافع حرم علیرضا جیلان

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
گرگان؛ ۵ آذر ۵۷
گرگان؛ ۵ آذر ۵۷

نگاهی به قیام مردم استان گلستان در اعتراض به وحشی‌گری عمال شاه در مشهد/ به مناسبت ۵ آذر، سالروز قیام مردم گرگان

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
الگوی نامبارک
الگوی نامبارک

جستاری پیرامون سندروم نقص ایمنی و ویروس اچ‌آی‌وی/ به مناسبت ۱۰ آذر، روز جهانی ایدز

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
دوباره حر
دوباره حر

قلب تاریخ- شاهرخ ضرغام/ به مناسبت ۱۷ آذر، سالروز شهادت شهید شاهرخ ضرغام

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
در اوج اقتدار
در اوج اقتدار

بررسی مقابله اخیر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با زورگویی آمریکا

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
تولد، نام دوم شهادت توست
تولد، نام دوم شهادت توست

چند کلمه‌ای به امتی‌ترین رفیق خوشبخت ملت ایران/ به مناسبت دومین سالگرد شهادت سردار دل‌ها حاج‌قاسم سلیمانی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
جهادگر بدون مرز
جهادگر بدون مرز

پرونده ویژه شهید مدافع حرم ‌حمیدرضا اسداللهی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
جهادگر بدون مرز
جهادگر بدون مرز

گفت‌و‌گو با شعبانعلی اسداللهی پدر شهید حمیدرضا اسداللهی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
تو فقط باش
تو فقط باش

برای ۲۴ سالگی فکه عزیزم

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
پرواز در آسمان حرم
پرواز در آسمان حرم

پرونده ویژه شهیدان حجت‌الاسلام محمد اصلانی و حجت‌الاسلام محمدصادق دارایی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
جمهور
جمهور

یادداشت/ نقش مردم در جامعه اسلامی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
راز ماندگار حجاب...
راز ماندگار حجاب...

نگاهی به حجاب از دوران پهلوی تا تصویب اولین قانون حجاب در مجلس شورای اسلامی (قسمت اول)

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
طعم شیرین انتقام
طعم شیرین انتقام

یادداشت/ به مناسبت ترور سلمان رشدی، سه دهه بعد از فتوای امام‌خمینی(ره)

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
اولین شهید محراب
اولین شهید محراب

داستان انقلاب- ۵۷؛ ترور آیت‌الله قاضی طباطبایی/ به مناسبت ۱۰ آبان، سالروز شهادت آیت‌الله قاضی‌طباطبایی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
ایران سوریه نیست!
ایران سوریه نیست!

روند تحلیلی اغتشاش‌های سال ۱۴۰۱ و تفاوت آن با اغتشاش‌های گذشته

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
روز رستاخیز
روز رستاخیز

به مناسبت ۲۵ آبان، چهلمین سالگرد حماسه مردم اصفهان در تشییع ۳۷۰ شهید

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
خاموش، پرکار، خدمت‌گزار
خاموش، پرکار، خدمت‌گزار

گفت‌وگو با سردار علی شمشیری، جانشین مشاور رهبر معظم انقلاب، دوست و هم‌رزم شهید عبدالله میثمی/ به مناسبت ۱۲ بهمن، سالروز شهادت شهید میثمی در سال ۱۳۶۵

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
در وادی گمنامی
در وادی گمنامی

پرونده ویژه شهید مدافع حرم، الیاس چگینی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
پسرها نقش بازی می‌کنند
پسرها نقش بازی می‌کنند

یادداشت/ به مناسبت گذشت بیش از چهل روز از داغ شهادت شهید حمیدرضا الداغی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سکوت یعنی بله؟
سکوت یعنی بله؟

یادداشت/ به مناسبت ۲۱ تیر، روز ملی عفاف و حجاب

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
مقاومت از آغاز تا امروز
مقاومت از آغاز تا امروز

مصاحبه با زینب عواضه؛ روزنامه‌نگار لبنانی، مجری شبکه‌ تلویزیونی الاتجاه در بیروت، روانشناس، فعال رسانه‌های اجتماعی (اینفلوئنسر)، دانشجوی دکترای روانشناسی سیاسی/ به مناسبت ۲۲ مرداد، روز مقاومت اسلامی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
نماینده سیدالشهدا علیه‌السلام
نماینده سیدالشهدا علیه‌السلام

روایتی از آزاده شهید عبدالمجید شریف‌زاده به بهانه سالروز ورود آزادگان به آغوش وطن/ به مناسبت ۲۶ مرداد، سالروز بازگشت آزادگان به میهن اسلامی در سال ۱۳۶۹

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
شهادت هدف نیست
شهادت هدف نیست

اشاره پرونده ویژه شهید مدافع حرم جواد الله‌کرم

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
بسیجی به وسعت دنیا
بسیجی به وسعت دنیا

یادداشت/ به مناسبت روز بسیج مستضعفان و سال‌روز تشکیل بسیج عمومی به فرمان حضرت امام خمینی رحمة‌الله‌علیه در سال۱۳۵۸

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
فلسطین را آزاد کنید
فلسطین را آزاد کنید

یادداشت/ به بهانه ۹ آذر، سال‌روز تصویب طرح تقسیم کشور فلسطین، به دو کشور فلسطین و اسرائیل در سازمان ملل متحد در سال ۱۳۲۶ شمسی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
محور مقاومت
محور مقاومت

جایگاه ایران در منطقه غرب‌آسیا/ به بهانه شهادت دو پاسدار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در روزهای اخیر حین عملیات مستشاری در سوریه

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
برای امنیت، برای استقلال
برای امنیت، برای استقلال

یادداشت/ نقش ویژه سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی در ایجاد امنیت و استقلال عراق

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
بدر؛ امید ملت عراق
بدر؛ امید ملت عراق

گفت‌و‌گو با سردار اسماعیل بهمئی درباره چگونگی تشکیل سپاه بدر/ به بهانه ۲۷ بهمن، سالروز شهادت شهید اسماعیل دقایقی، فرمانده لشگر ۹بدر در سال ۱۳۶۵

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
سرباز سیدرضی
سرباز سیدرضی

گفت‌و‌گو با هم‌سر سردار شهید جبهه مقاومت، سیدرضی موسوی/ به مناسبت ۱۴ بهمن، چهلمین روز شهادت شهید موسوی

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
امانت بزرگ
امانت بزرگ

یادداشت/ حمایت از جمهوری اسلامی بر هر مسلمان آزادی‌خواه واجب است

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
صنعت نفت
صنعت نفت

نگاهی تطبیقی به شرایط قبل و بعد از انقلاب اسلامی در حوزه‌ نفت/ به مناسبت ۲۹ اسفند، سالروز ملی شدن صنعت نفت

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
۱۲فروردین
۱۲فروردین

ثمره تندروی در صراط مستقیم الهی و نه میانه‌روی!/ به مناسبت ۱۲ فروردین، روز جمهوری اسلامی ایران

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
ملت، ملیت
ملت، ملیت

یادداشت/ به مناسبت روز قدس

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی
انرژی هسته‌ای
انرژی هسته‌ای

نگاهی تطبیقی به شرایط قبل و بعد از انقلاب اسلامی در حوزه‌های مختلف کشور/ به مناسبت ۲۰ فروردین، روز ملی فناوری هسته‌ای

16 شهریور 1399
مقالات اختصاصی