۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com

آن صورت‌های نورانی

آن صورت‌های نورانی

آن صورت‌های نورانی

جزئیات

درآمدی برچگونگی تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی/ به مناسبت ۲ اردیبهشت، سالروز تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

2 اردیبهشت 1400
در طلیعه انقلاب هم‌زمان با روی كار آمدن دولت موقت، نیروهای انقلابی كه در فروپاشی رژیم گذشته و پیروزی نهضت نقش اصلی و اساسی داشتند، هم‌چنان فعال در عرصه سیاسی و انقلابی حضور داشتند.
اینان اقدامات و خواسته‌های دولت جدید را كه برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی در چارچوب‌های خاص خود می‌اندیشید و تمایل داشت كه بعد از سقوط رژیم شاهنشاهی شور انقلابی كنترل شود و عزم انقلابیون تنها در مسیر خواست و اداره دولت موقت قرار گیرد برنمی‌تابیدند.
نیروهای فعال و هوادار انقلاب علیرغم كارشكنی‌ها، مثل گذشته به منظور مقابله با عوامل و بقایای آثار رژیم گذشته اقدام می‌كردند و برای حفظ نظام جدید سعی در ایجاد نیرویی مسلح و مردمی داشتند.
از مدت‌ها قبل بحث شكل‌گیری یك نیروی منسجم و دارای اساسنامه در ذهن بسیاری از دولت‌مردان و مسئولان نظام بود، اگرچه عباس امیر انتظام سخن‌گوی دولت موقت در ۲ اسفندماه ۵۷ خبر شكل‌گیری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به مطبوعات داد اما این نیرو عملاً از روزهای آغازین انقلاب شكل گرفته بود و اعضای آن در مساجد، اماكن دولتی، پادگان‌ها، كاخ‌ها و مراكز حساس حضور داشتند.
تا آن زمان چند گروه تحت عنوان سپاه پاسداران فعالیت می‌كردند. برخی از نیروهای سیاسی تحت فرماندهی حسن لاهوتی در باغشاه مستقر بودند.
عده‌ای دیگر نیز با سرپرستی شهیدمحمد منتظری و محمدكاظم موسوی‌ بجنوردی در مركز گارد شهربانی (اداره گذرنامه فعلی) استقرار پیدا كرده بودند. عباس زمانی (ابوشریف) نیز به همراه نیروهای خود پادگان جمشیدیه را در اختیار داشت.
پاسداران مستقر در سلطنت‌آباد (پاسداران) نیز با اعضای نهضت آزادی هماهنگ بودند و حسن لاهوتی نیز در آن منطقه نفوذ داشت.
بعد از اختلاف نظرهای حاصله و آشفتگی كه در برخی از امور بوجود آمد با تدبیر شورای انقلاب تصمیم گرفته شد كه نیروهای مسلح مردمی تحت عنوان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سر و شكل پیدا كند.
برای تصمیم گیری در این مورد نیروهای سپاهی مستقر در چهار منطقه تهران نمایندگان خود را برای بحث و بررسی در خصوص این موضوع معرفی كردند.
افراد معرفی شده كه ۱۲ نفر بودند بعدها به عنوان اعضای شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی معرفی شدند.
این عده عبارت بودند از: محسن رضایی، عباس زمانی، جواد منصوری، عباس دوزدوزانی، شهیدمحمد منتظری، شهیدیوسف كلاهدوز، محمدكاظم موسوی بجنوردی، مرتضی الویری، شهیدمحمد بروجردی، محسن رفیق‌دوست و علی دانش‌منفرد.
از طرف شورای انقلاب نیز اكبر هاشمی رفسنجانی به این مجموعه معرفی شد.
برای تعیین فرمانده سپاه جواد منصوری، عباس زمانی و محمدكاظم موسوی‌بجنوری نامزد بودند كه در نهایت جواد منصوری به عنوان اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعیین شد.
در ادامه تصمیم‌گیری‌ها در ۵۸/۲/۲ احكام اعضای شورای فرماندهی سپاه نیز به شرح ذیل صادر شد.
جواد منصوری فرمانده سپاه، شهیدیوسف كلاهدوز مسئول آموزش و عضو شورای فرماندهی، عباس زمانی مسئول واحد عملیات و عضو شورای فرماندهی، علی محمد بشارتی مسئول اطلاعات و تحقیقات ستاد و عضو شورای فرماندهی، سید اسماعیل داودی شمسی مسئول اداری و مالی، محسن رفیق‌دوست مسئول تداركات، مرتضی الویری مسئول روابط عمومی و یوسف فروتن نیز به عنوان معاون روابط عمومی منصوب شدند.
شورای فرماندهی سپاه در اولین اطلاعیه خود در ۱۶ اردیبهشت ۵۸ وظایف كلی این نیروی نظامی را مبارزه مسلحانه علیه جریان‌های مسلحانه ضد انقلاب، دفاع در برابر حملات و اشغالگری‌های عوامل یا قوای بیگانه در داخل كشور، همكاری و هماهنگی مؤثر با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، تربیت و آموزش اخلاقی، ایدئولوژیكی، سیاسی و نظامی كادرهای سپاه، حمایت از نهضت‌های رهایی‌بخش و حق‌طلبانه مستضعفین جهان تحت نظارت و رهبری انقلاب و استفاده از نیروهای انسانی سپاه به هنگام بروز بلایا و حوادث غیرمترقبه و كمك به طرح‌های عمرانی دولت جمهوری اسلامی برشمرد.
حوادث و وقایع بعدی درطول دوران ۳۰ ساله نظام جمهوری اسلامی ایران نشان داد كه فكر تأسیس نیروی مستقل تحت عنوان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تا چه اندازه به تفكری دور اندیشانه برای حفظ نظام بود تا جایی كه امام(ره) سپاه را به این جمله مفتخر نمود كه اگر سپاه نبود، كشور نبود.
بی‌تردید پایمردی‌های این نیروی انقلابی در طی سال‌های آغازین پیروزی انقلاب، غائله كردستان و هشت سال دفاع مقدس از خاطره‌ها زدوده نخواهد شد.
انقلاب اسلامی از مشارکت و مبارزه ایثارگرانه و همه جانبه مردم شکل گرفت، حرکت کرد و به پیروزی رسید. یکی از زمینه‌های مشارکت مردم همکاری و همیاری گروه‌ها و اقشار مستعد و مؤمن به انقلاب بود که با توانایی‌ها و امکانات چریکی، قبل از پیروزی انقلاب خود را برای جهادی که احتمالاً فرمانش از سوی امام خمینی صادر می‌شد، آماده ساختند. بسیاری از آن‌ها در مبارزات مسلحانه جریان انقلاب به شهادت رسیدند و بسیاری دیگر در پیروزی انقلاب و استقرار نظام اسلامی بیشترین مساعدت‌ها را نمودند. این نیروی قابل توجه که نام "سپاه پاسداران انقلاب اسلامی" بر آن نهاده شد، فی‌الواقع جوشیده از متن انقلاب بود که پس از پیروزی انقلاب، آشکارا شکل و هیأت مشخص به خود گرفت و در ادامه استقرار نظام، در برپایی نظم و دفع اشرار و ضد انقلاب، تحت فرمان مرکزیت انقلاب، مأموریت‌های متعدد و گوناگونی را عهده‌دار شد.
بر این اساس شکل‌گیری اولیه سپاه پاسداران نه توسط شخص یا جریانی خاص بلکه مانند سایر نهادهای انقلابی به صورت کاملاً مردمی و خود جوش بود که تدریجاً و با توجه به شرایط و نیاز جامعه از میان نیروهای انقلابی به صورت داوطلبانه و براساس احساس تکلیف شرعی و انقلابی، شکل گرفته و موجودیت یافت. اما تأسیس قانونی و رسمیت بخشیدن به این جریان خودجوشی و انقلابی توسط بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی بود که در دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸ طی فرمانی، تأسیس این نهاد مقدس را اعلام و شورای انقلاب با تشکیل شورای فرماندهی سپاه، گام اساسی را در جهت سازماندهی این نهاد برداشت.
و اصل یکصد و پنجاهم قانون اساسی جایگاه قانونی آن را مشخص کرد.
نهضت آزادی، نیروهای لیبرال و دولت موقت، از ابتدای تشکیل سپاه پاسداران و سایر نهادهای انقلابی، مخالفت جدی نشان داده و برای انحلال و تضعیف سپاه و این نهادها از هیچ‌گونه توطئه و سنگ‌اندازی و کارشکنی، دریغ نورزیدند.
در این زمینه مهندس بازرگان در یک پیام تلویزیونی در تاریخ ۵۷/۱۲/۹ یعنی تقریباً ۳ ماه قبل از تأسیس رسمی سپاه عنوان کرد که «کمیته‌های امام و گروه‌های افراطی، خطر بزرگی در برابر دولت و انقلاب هستند» و چند روز بعد بیان داشت که اول باید سراغ کمیته‌ها برویم و دست و بال آنها را ببندیم.
توطئه‌ها و کارشکنی‌های بنی‌صدر نیز علیه سپاه در تمام مدت ریاست جمهوری‌اش بر کسی پوشیده نیست.
اما با وجود تمام این تهاجمات رسانه‌ای امام خمینی(ره) درباره این نهاد انقلابی فرمودند: «چه قدر من از این صورت‌های نورانی، ایمانی، اسلامی خوشم می‌آید. چقدر این برادرها و فرزندانم را دوست دارم. شماها امروز فرزندان اسلام هستید، شماها امروز فرزندان رسول خدا(ص) هستید، خدمت به دیانت اسلام می‌کنید و در راه خدا قیام کرده‌اید، پاسداران قرآن کریم هستید، پاسداران اسلامی مقدس هستید»
 
برای دستیابی به اطلاعات بیشتر رجوع كنید به:
۱ـ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، دکتر سید محمد هاشمی، انتشارات دادگستر، ج ۲، ص ۳۵۲.
۲ـ روزها و رویدادها، مرکز فرهنگی تربیتی نور ولایت، انتشارات پیام مهدی(عج)، ۱۳۷۹، ص ۷۰.
۳ـ انقلاب اسلامی، زمینه‌ها و پیامدها، منوچهر محمدی، نشر معارف، ۱۳۸۰، ص ۱۶۶.
۴ـ مواضع نهضت آزادی در برابر انقلاب اسلامی، ص ۲۴ و ۲۵.
۵ـ بازخوانی پرونده یک رئیس جمهور، قاسم روان‌بخش، نشر همای غدیر، ۱۳۸۲.
۶ـ صحیفه نور، ج ۶، ص ۴۴۴.
 
 

مقاله ها مرتبط